آثار دعا

 شرح آثار دعا در زندگی فردی و اجتماعی چیست

1-نزدیکی به خدا:

«دعا موجب کمال نفس و قرب به خداست. امام صادق (ع) می‌فرماید: هیچ گاه دعا را ترک نکنید، زیرا عملی را پیدا نمی‌کنید که مانند دعا موجب نزدیکی به خدا باشد.» (1)

حضرت در جای دیگر می‌فرماید: « نزد خدا مقاماتی است که بدون دعا و درخواست کردن کسی به آن نمی‌رسد.» (2)

2-شناخت خدا:

دعا درس تمام عیار خدا شناسی و کلاس توحید و عرفان است.

وقتی نام‌های پروردگار مانند رحمان و رحیم و سمیع و بصیر را به زبان جاری می‌کنیم، اولاً توجه می‌کنیم که پروردگاری مهربان و شنوا و بینا و آمرزنده داریم، در نتیجه امیدوار به رحمت و آمرزش او می‌شویم. 

 ثانیاً دعا کننده سعی می‌کند صفات خدایی را در خود ایجاد و تقویت نماید. نیز کوشش می‌کند با همگان مهربان و باگذشت باشد. با دعا انسان از یک سو به مبدأ و معاد متصل می‌شود و از سوی دیگر فقر و نیاز ذاتی او ظاهر می‌گردد.

3- سرکوبی نفس:

نیایش‌گر با ایستادن در پیشگاه حق و با توجه به کبریایی او، در خود، خضوع و خشوع احساس می‌کند و خدا را به بزرگی یاد می‌کند. فقط دعا است که فروتنی توأم با مناعت و عزت نفس می‌آورد.

4-یاد خدا:

در دعاهای وارده نمی‌توان دعایی را یافت که از ذکر و یاد خدا خالی باشد. بعضی از اهل معرفت گفته‌اند: انسان در دعا و سؤال از خداوند باید حاجت و خواسته‌اش را وسیله ذکر قرار دهد، نه آن که ذکر را وسیله حاجت، یعنی حاجت باید مقدمه برای ذکر باشد. (3)

5-درک لذت سخن گفتن با محبوب:

مؤمن با دعای خویش، لذت مکالمه با محبوب را ادراک می‌کند. افتخاری بالاتر از این نیست که بنده بدون واسطه با معبود خود درد‌ دل کند. در این صورت است که دعا کننده حاجتش را از یاد می‌برد. امام صادق (ع) می‌فرماید:« هر گاه دعا کردم و مرا اجابت کرد، عرض حاجت خود رافراموش کردم، چون اجابت کردن حق تعالی، اعظم و اجل است ،اگر چه بنده از خدا جمیع نعمت های ابدی بهشت را بخواهد.» (4)

6-پاکی و پاکیزگی:

دعا کننده در موقع دعا، باید آدابی را رعایت کند، که از جمله آن‌ها، ترک لقمه حرام و صداقت و راستی در گفتار و کردار است. در این صورت مقید می‌شود که از راه حرام ارتزاق نکند و کسب و کارش ناروا نباشد. پیداست که با این وصف به چه مرحله‌ای از پاکی می‌رسد.

7-درمان بیماری: 

دعا کننده با دعای خود، تلقین به نفس می‌کند تا روی پای خود بایستد و از حوادث نهراسد. تلقین به نفس از نظر روان شناسان در بهبود بیماری‌های روحی و جسمی مؤثر است.

در مورد «مسیو گوئه» گفته شده: امراض علاج ناپذیر را با اسلوب خاص معالجه می‌کرد. از جمله روش‌های او این بود که جملاتی می‌ساخت و بیمار را موظف می‌کرد که آن‌ها را در اوقات و اوضاع معینی به ویژه صبح، به محض بیدار شدن تکرار نماید، کار این مرد به جایی رسید که دانشجویان پزشکی پس از فراغت از تحصیل طب، نزد او می‌رفتند و مدتی شاگردی این پزشک فرانسوی طب ناخوانده را می‌کردند. این نکته به طور مفصل در پرسش دوازده مطرح خواهد شد.(5)

8-آرام بخشی:

امروزه در محافل علمی، دعا درمانی مطرح است. از طریق دعا می‌توان بسیاری از بیماری‌های روحی را درمان کرد، زیرا به ثمر نرسیدن تلاش‌ها در زندگی، چه بسا انسان را از پیروزی نهایی برای همیشه نومید سازد اما دعا بارقه امیدی است که در دل انسان می‌درخشد و ابرهای یأس و اضطراب را از آسمان دل کنار می‌زند.

امیدی که از دعا بر‌می‌خیزد، همانند خون تازه‌ای در شریان جان آدمی جاری می‌شود و او را از نگرانی نجات می‌دهد. از این رو در روایات اسلامی از دعا به عنوان سپر و سلاح یاد شده است. امام علی (ع) می‌فرماید:« الدعاء ترس المؤمن؛ دعا سپر مؤمن است.»(6) رسول خدا (ص) دعا را سلاح مؤمن دانسته است.(7) سپر و اسلحه از ابزارهای دفاعی انسان است و دعا به عنوان سلاحی برنده در برابر سختی‌ها و ناملایمات زندگی، و نیز سپری در مقابل هجوم گسترده مشکلات تلقی شده است.(8)

الکسیس کارل جراح، دانشمند و فیزیولوژیست محقق فرانسوی و دریافت کننده بزرگ‌ترین افتخار علمی جهای (جایزه نوبل) درباره دعا می‌نویسد:

دعا و نماز قوی‌ترین نیرویی است که انسان می‌تواند تولید کند. نیرویی است که چون قوه جاذبه به زمین وجود حقیقی و خارجی داد.

در جای دیگری می‌گوید: نیایش را نباید با مرفین هم‌ردیف دانست، زیرا نیایش در همین حال که آرامش را پدید آورده است، به طور کامل و صحیحی در فعالیت‌های مغزی انسان یک نوع شکفتگی و انبساط باطنی و گاه قهرمانی و داوری را تحریک می‌کند. (9)

«گاندی» که پس از «بودا» بزرگ‌ترین پیشوای هندوستان بود می‌گفت: اگر دعا و نماز نبود مدت‌ها قبل دیوانه و مجنون شده بودم. (10)

دیل کارنگی می‌گوید:

دعا کردن سه احتیاج اصلی روانشناسی را که همه کس اعم از مؤمن و مشرک در آن سهیم است برآورده می‌کند:

أگر موقع دعا کردن چیزهایی را که باعث زحمت و ناراحتی ما شده است، بر زبان جاری می‌سازیم. دعا کردن همان عمل یادداشت کردن روی کاغذ را انجام می‌دهد.

بهنگام دعا کردن این احساس به ما دست می‌دهد که شریک غمی پیدا کرده‌ایم و تنها نیستیم. تمام پزشکان روان شناس تأیید می‌کنند که وقتی گرفتار هیجان و غم‌های فشرده در سینه و تألم روحی هستیم، برای معالجه لازم است مشکلات و گرفتاری‌های خود را برای کسی بگوییم، به اصطلاح درد دل خود را خالی می‌کنیم.

تدعا کردن انسان را وادار به کار می‌کند. (11)

9-برطرف کننده بلا:

رد قضای الهی و دفع بلا از نتایج دعا به شمار می‌رود. امام صادق (ع) می‌فرماید: «الدعاء یَرُدّ القضاءَ بعد ما أبرم ابراماً؛ دعا قضای حتمی را بر‌می‌گرداند» (12)

امام علی (ع) می‌فرماید: « امواج بلا را پیش از رسیدن آن با دعا دور کنید» (13)

10- کلید رستگاری:

 امام علی (ع) می‌فرماید: « دعا کلید رسیدن به آرزو و رستگاری است» (14)

11- وسیله نجات:

دعا در مراحل سخت زندگی به یاری انسان می‌آید و او را از تنگناها نجات می‌بخشد.

در تاریخ آمده است: در جنگ احزاب، مشرکان با یکدیگر، متحد شدند و برای نابود ساختن اسلام و مسلمانان مصمم گشتند. آنان از نظر شمار و سلاح، بر مسلمانان برتری داشتند و بر اساس محاسبه عادی وضع نابرابر مسلمانان و مشرکان، شکست مسلمانان قطعی به نظر می‌رسید. در این موقع حساس رسول خدا (ص) دست به دعا برداشت و از خداوند طلب یاری کرد. جبرئیل (ع) به پیامبر عرض کرد: خداوند گفته تو و دعایت را شنید. خواسته‌ات را اجابت کرد و هراسی که از دشمن داشتی، برطرف ساخت. (15)

پیامبر شکر خدا را به جا آورد و «حذیفه» را مأموریت داد از نزدیک لشکر مشرکان را بررسی کند. او می‌گوید: به لشکرگاه رفتم. در تاریکی شب، بادی بسیار شدید وزیدن گرفت و با خودش سنگریزه و شن آورد و بر سر و صورت افراد می‌کوفت. وزش باد خیمه‌ها را از جای کند، آتش‌ها را پراکنده کرد. وحشت سپاه را فرا گرفت. ابوسفیان به پا خاست و به طرف مرکب خود حرکت کرد و با فریاد بلند گفت: عجله کنید و خود را نجات دهید. احزاب پراکنده شدند و رفتند. حذیفه به مدینه برگشت و جریان را به حضرت رسول (ص) اطلاع داد. (16)

12- بخشایش گناه:

یکی از فوائد دعا، عفو گناهان است. این امر ممکن است با درخواست مغفرت از خداوند همراه باشد، چنان‌که این مضمون در بیش‌تر دعاها آمده، ممکن است دعا بدون درخواست مغفرت باشد، ولی آمرزش را در پی داشته باشد.

 امام علی (ع) می‌فرماید:دعا کننده مخلص به یکی از سه نتیجه می‌رسد: گناهی که بخشیده شده، خیری که پیش افتاده، یا شری که به تأخیر افکنده شده است. (17)

پی نوشت ها :

1. کافی، ج 2، ص 467.

2. همان، ص 466.

3. ابراهیم غفاری، آیین نیایش، ص 52.

4 . مقدمه ترجمه عدة الداعی.

5. الکسیس کارل، نیایش، ترجمه دکتر شریعتی، انتشارات تشیع، ص 261.

6. اصول کافی، ج 4، ص 214.

7 . همان، ص 213.

8 . دیل کارنگی، آیین زندگی، ترجمه جهانگیر افخمی، ص 193.

9. نیایش، ص 62.

10. آیین زندگی، ص 193.

11. همان، ص 193.

12. اصول کافی، ج 4، ص 216.

13 . بحارالانوار، ج 90، ص 289.

14.محجة البیضاء، ج 2، ص 284.

15. فروع کافی، ج 8، ص 278، چاپ بیروت، چاپ سوم.

16 . همان، ص 279.